Trong bài hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những khoản mục đầu tiên ở phần Tài Sản trong bảng cân đối kế toán dưới góc nhìn của Warren Buffett đó là tiền mặt & tương đương tiền, hàng tồn kho. Nhưng trước tiền chúng ta cần hiểu được tiền trong doanh nghiệp được tạo ra như thế nào.
Vòng quay tài sản lưu động: Tiền được tạo ra như thế nào?
Tài sản lưu động, còn được xem là “tài sản hoạt động” của doanh nghiệp, vì chúng nằm trong chu kỳ tiền mặt được dùng để mua hàng tồn kho; sau đó hàng tồn kho được bán cho nhà phân phối và trở thành Các khoản phải thu. Các khoản phải thu, khi thu được từ các nhà phân phối, sẽ lại trở về Tiền mặt. Tiền mặt -> Hàng tồn kho -> Các khoản phải thu -> Tiền mặt. Quy trình này lặp đi lặp lại mãi mãi, và đó là cách mà một doanh nghiệp tạo ra tiền.
Các yếu tố khác nhau của vòng quay tài sản lưu động có thể cho Warren biết nhiều thông tin về tình trạng tài chính của doanh nghiệp và liệu nó có lợi thế cạnh tranh bền vững trên thị trường hay không.
Tiền mặt và các khoản tương đương: Của cải của Warren
Một trong những điều Warren làm đầu tiên là nhìn vào mục tài sản xem công ty có bao nhiêu tiền mặt và tương đương tiền mặt. Loại tài sản này chính xác như tên gọi – tiền mặt – hoặc tương đương tiền mặt, ví dụ như chứng chỉ tiền gửi ngắn hạn tại ngân hàng, trái phiếu kho bạc thời hạn ba tháng hoặc các tài sản có tính thanh khoản cao khác.
Lượng tiền mặt hoặc tương đương tiền mặt cao cho Warren biết được một trong hai điều – trong trường hợp tốt là công ty có lợi thế cạnh tranh đang tạo ra rất nhiều tiền mặt, hoặc trong trường hợp không tốt là công ty vừa mới bán một ngành kinh doanh hay một lượng lớn trái phiếu. Lượng tiền mặt thấp hoặc không có dự trữ nhiều thường có nghĩa là công ty có các điều kiện kinh tế hạn chế hoặc tệ hại. Để xác định được công ty thuộc trường hợp nào, chúng ta hãy xem xét mục này kĩ hơn.
Thông thường các công ty dự trữ tiền mặt để hỗ trợ các hoạt động kinh doanh. Bạn hãy nghĩ đó là một quyển sổ séc rất lớn. Nhưng nếu chúng ta thu được nhiều lợi nhuận hơn so với số tiền chi ra, tiền mặt bắt đầu được tích lũy và nảy sinh vấn đề đầu tư là phải làm gì với tất cả lượng tiền mặt dư thừa đó. Quả là một rắc rối dễ chịu,.
Vì tiền mặt gửi ở ngân hàng hay mua chứng chỉ tiền gửi đều chỉ hưởng lãi suất thấp, nên tốt hơn là chúng ta đưa tiền mặt vào hoạt động kinh doanh hoặc đầu tư để có tỷ suất lợi nhuận cao hơn. Bạn muốn sở hữu gì nào ? Một chứng chỉ tiền gửi ngắn hạn có lãi suất 4% trên số tiền đầu tư hay một căn hộ sẽ mang đến cho bạn 20% tiền lời trên vốn? Tất nhiên bạn sẽ chọn căn hộ. Đối với một doanh nghiệp cũng vậy.
Dòng tiền đi vào doanh nghiệp, và nếu nó vào nhanh hơn chi phí hoạt động kinh doanh đi ra, thì tiền bắt đầu được tích lũy; khi đó, công ty phải quyết định làm gì với nó. Thông thường, các công ty hay sử dụng lượng tiền mặt dự trữ để mở rộng hoạt động kinh doanh, mua một công ty mới, đầu tư thêm vào các doanh nghiệp có cổ phần thông qua thị trường chứng khoán, mua cổ phiếu quỹ hoặc trả cổ tức tiền mặt cho cổ đông. Nhưng các công ty cũng rất thường xuyên chỉ cần gửi ngân hàng để tích lũy phòng lúc khó khăn. Người ta không bao giờ thấy mình đã chuẩn bị quá kỹ về mặt tài chính được trong thế giới thay đổi liên tục và đầy thách thức hiện nay.
Về mặt cơ bản, một công ty có ba cách tạo ra một lượng tiền mặt tích lũy lớn.
- Các thứ nhất: Bán trái phiếu hoặc cổ phiếu mới ra công chúng, tạo tiền mặt tích lũy trước khi đưa vào sử dụng.
- Cách thứ hai: Bán một ngành kinh doanh hoặc tài sản khác hiện có thuộc sở hữu của công ty, cách này cũng có thể tạo tiền mặt tích lũy trước khi công ty tìm ra cách sử dụng khác.
- Trường hợp thứ ba: Công ty có một ngành đang liên tục tạo ra nhiều tiền mặt hơn chi phí. Chính trường hợp một lượng tiền mặt tích lũy lớn được tạo ra bởi một ngành đang liên tục phát triển đã thực sự làm Warren chú ý. Vì một công ty có thặng dư tiền mặt là kết quả của việc kinh doanh đang liên tục phát triển thường là một công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững nào đó và đang kinh doanh trong lĩnh vực quen thuộc.
Khi nhìn vào một công ty đang trải qua khó khăn ngắn hạn trong kinh doanh, và đang bị các tay chơi thiển cận của Phố Wall xâu xét cổ phần, Warren sẽ nhìn vào tiền mặt hoặc các chứng khoán có thể mua bán được mà công ty tích trữ để biết liệu công ty có đủ sức mạnh tài chính để vượt qua những rắc rối đang diễn ra hay không.
Như vậy quy luật ở đây là: Nếu chúng ta thấy doanh nghiệp có nhiều tiền mặt và các chứng khoán mua bán được cùng với ít nợ hoặc không có nợ thì có cơ hội rất lớn là doanh nghiệp sẽ vẫn tồn tại được qua những giai đoạn khó khăn. Nhưng nếu công ty thiếu tiền mặt nghiêm trọng và đang có một núi nợ thì đó có thể là một con tàu đang đắm mà thậm chí nhà quản lý tài ba nhất cũng không thể giữ lại được.
Một thử nghiệm đơn giản để biết chính xác cái gì đang tạo ra tất cả lượng tiền mặt đó là xem lại bảng cân đối kế toán của bảy năm gần nhất. Việc này sẽ giúp biết được liệu tiền mặt tích lũy đã được tạo ra bởi một sự kiện duy nhất, chẳng hạn nhưu đợt bán trái phiếu hoặc cổ phần mới, thanh lý tài sản hoặc bán đi một ngành kinh doanh hiện có, hay số tiền đó được tạo ra nhờ hoạt động kinh doanh đang tiếp diễn.
Nếu thấy có quá nhiều nợ thì có thể chúng ta đang không làm việc với một doanh nghiệp ngoại hạng. Còn ngược lại, nếu chúng ta thấy quá nhiều tiền mặt tích lũy và có ít hoặc không có nợ, không có đợt bán cổ phần mới hoặc thanh lý tài sản, và lịch sử lợi nhuận nhất quán thì có thể chúng ta đang thấy một doanh nghiệp tuyệt vời có lợi thế cạnh tranh bền vững mà Warren đang tìm kiếm – một dạng công ty giúp chúng ta giàu có trong dài hạn.
Chúng ta không được quên rằng tiền mặt là vua trong những thời điểm khó khăn. Vì vậy, nếu chúng ta có nó trong khi các đối thủ cạnh tranh không có thì chúng ta sẽ thống trị thị trường. Và thống trị là mục tiêu hướng đến của tất cả các công ty, dù phải trả giá thế nào.
Hàng tồn kho: Những gì công ty cần mua bán?
Hàng tồn kho là sản phẩm của công ty đã nhập kho chờ bán cho các nhà cung cấp. Vì bảng cân đối kế toán luôn là của một ngày cụ thể nên số tiền trong mục hàng tồn kho trên bảng là giá trị hàng tồn kho của công ty ở ngày hôm đó.
Đối với nhiều doanh nghiệp, hàng tồn kho còn có nguy cơ bị lỗi thời. Nhưng như chúng ta đã thảo luận trước đây, các công ty sản xuất có lợi thế cạnh tranh bền vững có lợi thế là các sản phẩm bán ra không bao giờ thay đổi và do đố không bao giờ bị lỗi thời. Đây là một lợi thế mà Warren muốn tìm hiểu.
Khi cố gắng nhận diện một công ty sản xuất có lợi thế cạnh tranh bền vững, chúng ta tìm kiếm công ty có lượng hàng tồn kho và lợi nhuận thuần tăng trưởng tương ứng. Điều này cho thấ công ty đang tìm được các phương pháp có lợi thế tăng doanh thu, và doanh thu tăng cần có lượng hàng tồn kho tăng để công ty có thể hoàn thành đơn đặt hàng đúng hạn.
Nhiều công ty sản xuất có tồn kho tăng lên nhanh chóng một vài năm rồi lại giảm xuống đột ngột thì có nhiều khả năng là công ty thuộc những ngành có tính cạnh tranh cao, có những đợt bùng nổ và phá sản. Và không ai có thể giàu có nếu từng lâm vào cảnh phá sản.
Thông qua báo cáo tài chính và góc nhìn của nhà đầu tư tài ba Warren Buffett mà bài viết trên chia sẻ hẳn đã giúp bạn có góc nhìn chính xác hơn về Doanh nghiệp. Chúc bạn đầu tư thành công!
