Cách Warren Buffet tìm những doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh

Warren Buffett, 87 tuổi, hiện sở hữu tài sản hơn 84 tỷ USD là người giàu thứ 3 thế giới theo thống kê của Forbes, ông cũng là chủ tịch kiêm CEO của công ty đầu tư Berkshire Hathaway nổi tiếng với tỉ suất sinh lời trung bình 20.8%/1 năm. Trong bài viết hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách ông lựa chọn các doanh nghiệp để đầu tư dài hạn

Doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh luôn là ưu tiên hàng đầu

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau nghiên cứu về cách đọc báo cáo tài chính cảu Warrant Buffet từ cuốn sách: “Warren Buffett and the Interpretation of Financial Statements” của Mary Buffett (con dâu Warren Buffett) và David Clark. Trong cuốn sách này việc đọc báo cáo tài chính giúp Buffet có thể tìm ra được công ty có lợi thế cạnh tranh bền vững để đầu tư. Và sau đây là các dấu hiệu của một công ty tuyệt vời dưới góc nhìn của Buffett.

	Lợi thế cạnh tranh (DCA – Durable Competitive Advantage)	Ghi chú
1. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
Biên lợi nhuận gộp	> 30% < 30% = Sự cạnh tranh sẽ dễ bào mòn Biên lợi nhuận < 10% = khả năng cao là không có DCA	Quan trọng nhất là biên lợi nhuận gộp phải ổn định qua các năm và tính đồng nhất.
Chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp (tính theo % của lợi nhuận gộp)	< 30% = chất lượng doanh nghiệp tốt Gần 100% = doanh nghiệp đang trong ngành có sự cạnh tranh mạnh mẽ.	Quan trọng nhất là sự ổn định và tính đồng nhất qua các năm.
Khấu hao (tính theo % của lợi nhuận gộp)	Phải thấp nhất so với các công ty trong ngành
Chi phí lãi vay (so sánh với lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh cốt lõi)	Doanh nghiệp có DCA có rất ít hoặc không có lãi vay. Buffett thích những doanh nghiệp có tỷ lệ < 15%	Doanh nghiệp có tỷ lệ chi phí lãi vay/lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh cốt lõi thấp nhất trong ngành = DCA Chú ý: tỷ lệ này sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng loại ngành nghề
Lợi nhuận sau thuế (%, so sánh với doanh thu)	> 15% trong nhiều năm liền = DCA < 5% = ngành nghề có sự cạnh tranh cao	Quan trọng nhất là ổn định, tính đồng nhất và xu hướng tăng trưởng trong dài hạn
2. Bảng cân đối kế toán
Tiền và các khoản tương đương tiền	Nhiều tiền mặt và các khoản tương đương tiền, giấy tờ có giá và đồng thời ít nợ vay	Xem báo cáo trong 5 – 7 năm để biết dòng tiền mặt được tạo ra từ nguồn nào
Các khoản phải thu	Duy trì tỷ lệ các khoản phải thu/doanh thu thấp hơn đối thủ cạnh tranh, liên tục trong nhiều năm	Doanh nghiệp có DCA không cần thiết phải có chiết khấu lớn hoặc điều khoản trả chậm quá nhiều cho nhà phân phối hoặc đại lý
Hàng tồn kho	Hàng tồn kho và doanh thu có sự tăng trưởng đồng nhất	Nếu hàng tồn kho biến động lớn (tăng/giảm) liên tục trong nhiều năm à ngành nghề cạnh tranh lớn và ảnh hưởng lớn từ yếu tố chu kỳ
Tài sản cố định hữu hình	Maintenance Capex/doanh thu thấp hơn so với đối thủ cạnh tranh	Doanh nghiệp có DCA không cần phải đầu tư quá nhiều, liên tục trong nhiều năm, cho tài sản cố định để có thể duy trì vị thế hiện tại
Tài sản cố định vô hình	Có rất nhiều loại tài sản vô hình không được ghi nhận vào sổ sách kế toán của doanh nghiệp	Những tài sản vô hình này góp phần tạo nên lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Ví dụ: bằng phát minh, sở hữu trí tuệ, giấy phép, mạng lưới phân phối, mối quan hệ với khách hàng…
Nợ vay ngắn hạn	Buffett thường tránh những doanh nghiệp có tỷ lệ nợ vay ngắn hạn/nợ vay dài hạn cao khi so sánh với các doanh nghiệp cùng ngành
Nợ vay dài hạn	Các doanh nghiệp có DCA thường cần rất ít (hoặc không cần) nợ dài hạn để duy trì và mở rộng kinh doanh	Những doanh nghiệp “tuyệt vời” thường có khả năng tạo ra lợi nhuận hàng năm đủ để trả hết nợ vay dài hạn trong khoảng 3 – 4 năm (lý tưởng nhất là 1 – 2 năm)
3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Chi phí mua sắm tài sản cố định (Capex)	Tổng Capex trong 7 – 10 năm so sánh với tổng lợi nhuận sau thuế: < 50% = doanh nghiệp nhiều khả năng có lợi thế cạnh tranh < 25% = có thể là 1 doanh nghiệp tuyệt vời với lợi thế cạnh tranh bền vững	Những cỗ máy tạo ra tiền thường không cần phải đầu tư quá nhiều cho tài sản cố định nhưng vẫn có thể tạo ra được những dòng tiền ổn định, đều đặn